Con yêu quý… đây là 2 cành cà phê nơi đồn điền của bà chủ ở Buôn Ma Thuột, con sở hữu cảm tưởng về nền kinh tế khai khẩn kinh doanh thổ sản miền cao nguyên không”, là lời nhắn nhủ trong bức tâm thư của người cha gửi con hơn nửa thế kỷ trước. Mơ ước về thương hiệu cà phê sạch Ông Hồ Hoàng (SN 1903, quê ở Quảng Nam), là một trong một số người trước tiên nhận ra giá trị, tiềm năng lớn lớn của cây cà phê trên cao nguyên bazan. Trải qua sắp 4 đời, con cháu họ Hồ của ông vẫn theo nghiệp với cây cà phê. Nay ông Hồ Hoàng Yến - người được nhắn gửi trong bức thư cũng đã qua cái tuổi 80 (trú ở tổ 5, khối 7, phường Tân Hòa, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk). Năm 1929, Hồ Hoàng rời quê Quảng Nam lên Đắk Lắk xây dựng phu cho máy xay cafe hạt mini đồn điền cà phê Cada (nay là Di tích lịch sử quốc gia, ở huyện Krông Pắk) của người Pháp. Từ đầu các năm 50, ông ko làm phu cho người Pháp mà bắt đầu khai hoang gầy dựng cơ nghiệp riêng, mở rộng đồn điền trồng 20 cái trồng cà phê. Ông Yến kể: “Thời điểm ấy, để trồng lên được cây cà phê là ko phải đơn giản bởi ko chọn đâu ra giống, vào đồn điền lượm hạt thì sẽ với tội ăn cắp. Ba tôi bắt buộc vào rừng quanh khu vực đồn để lượm hạt cà phê lý do là chồn ăn thải ra, ví như mang cây nào mọc lên thì nhổ về trồng”. Ngày 8/3/1953, sau khi với được thành quả bước đầu, ông Hoàng đã chụp bức ảnh hai tay cầm 2 cành cà phê trĩu quả và kèm lời nhắn nhủ sau tấm hình gửi con trai đang đi học ở Sài Gòn để giục con về cùng vững mạnh kinh tế. “Hồi đấy, tôi đi xây dựng công nhân cho đồn điền cà phê, thấy tôi lanh lợi đề nghị người Pháp đưa về Sài Gòn học cơ khí. Về dưới ấy, đời sống tha hồ buộc phải tôi ko muốn về lại Đắk Lắk. Ở nhà, ba tôi trồng cà phê ra trái đề nghị chụp hình kêu ca đánh sữa inox gọi tôi về cộng thiết kế bởi thấy giá trị, tiềm năng to to từ cà phê. Ba tôi bảo: “Ba có 5 giọt máu, con ở dưới đấy ko về ba mất đi một giọt”, cầm lòng không đậu bắt buộc tôi yêu cầu về”, ông Yến đề cập lại. không chỉ mở đồn điền phát triển kinh tế, ông Hoàng còn âm thầm theo cách mạng, chu cấp lương thực trong thời kỳ chống Pháp ở Đắk Lắk. Ông Hoàng được Chủ tịch nước Trần Đức Lương tặng Huân chương kháng chiến Hạng nhì. 1 đời chung thủy mang cà phê Sau khi ông Yến về Đắk Lắk, cha con ông cộng nhau mở rộng đồn điền, nhận lao động địa phương vào thiết kế việc. Từ vai phu cà phê, ông Hoàng vươn lên là chủ đồn điền có khối tài sản đồ sộ. Sau đấy, ông Yến xin cha ra xây dựng ăn riêng, ông lên km12 dọc QL26 để mở đồn điền cà phê mang diện tích 30 cái. “Thấy làm giàu từ cà phê, từ sức lực của mình dễ dàng quá đề nghị tôi ham lắm, từ sáng đã ra vườn tới tối mịt mới về. Để mở rộng sản xuất, tôi mang theo 130 nghìn đồng về Sài Gòn sắm chiếc máy cày lên thiết kế để nâng cao năng suất, ông Yến cho biết. Ông Yến cho biết: “Từ năm 1977, sau khi tham gia chủ trương cải tạo nông nghiệp, chuyển động tập trung thiết kế nông trường xã hội chủ nghĩa ông chuyển sang xây dựng công nhân kỹ thuật nông trường cà phê Cư Pul, rồi lên thiết kế giám đốc, mở rộng nông trường lên 350ha, xóa đói giảm nghèo cho đồng bào ba buôn lân cận. Năm 1992, Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đã vào thăm, kêu gọi vài nông trường khác “nên về Cư Pul để học hỏi chứ ko phải đi đâu xa”. Ông Yến cũng từng làm việc ở HĐND, Ủy viên UBMTTQ tỉnh Đắk Lắk. Giờ đã ở tuổi 80, vợ chồng ông vẫn vui vầy với cà phê, vườn tược giao cho con máy xay cafe mini giá rẻ cháu chăm nom. Hàng sáng, vợ chồng ông tự xay, pha ly cà phê nguyên chất để thưởng thức hương vị thơm ngon. Ông mời: “Nếu muốn uống cà phê sạch thì hãy về đây!”. ngày nay người cháu ngoại ông Yến, anh Trần Quang Thái, sau lúc tốt nghiệp ngành Xã hội học - ĐH QG TP HCM về cũng muốn nối nghiệp ông. Thái cho biết: “Bây giờ cà phê dỏm, cà phê pha phụ gia phổ biến lắm yêu cầu tôi muốn lấy thương hiệu của ông Tư Yến để mở doanh nghiệp marketing cà phê sạch”.
