Comic and Music

​

Cách đây năm năm, Feel Good Inc., ca khúc nằm trong album thứ hai của nhóm nhạc ảo (tiếng Anh là virtual band) Gorillaz đã giành được giải Grammy ở hạng mục Best Pop Collaboration with Vocals (Hợp tác Pop Xuất sắc nhất) trong tổng số bốn hạng mục nhóm được đề cử. Tuy nhiên, đó không phải là lần đầu tiên một nhóm nhạc dựa trên khuôn mẫu những nhân vật hoạt hình được Viện thu âm nghệ thuật và khoa học quốc gia Hoa Kì vinh danh.


Từ khái niệm nhóm nhạc ảo đến giải Grammy

Trong âm nhạc, một nhóm nhạc ảo (còn được gọi là nhóm nhạc hoạt hình) gồm những thành viên không phải là những nhạc sĩ hay nhạc sĩ – có thật. Phần nhạc của những nhóm này được thu âm bởi những nhạc sĩ thực thụ và những nhà sản xuất trong khi những album, clip nhạc và cả phần trình diễn live lại gắn liền với những nhân vật hoạt hình. Thuật ngữ “nhóm nhạc ảo” trở nên phồ biến với tên tuổi nhóm Gorillaz nhưng khái niệm này lại được biết đến lần đầu tiên vào năm 1958 qua ca khúc Witch Doctor của nhóm nhạc Alvin and the Chipmunks, khi Ross Bagdasarian thu âm lại chính giọng nói của mình để tạo thành tiếng những chú sóc.

Ross Bagdasarian - cha đẻ của ba chú sóc Alvin, Simon và Theodore​

Witch Doctor có thể được xem là ca khúc đầu tiên của một “nhóm nhạc ảo” với hình mẫu từ ba chú sóc tinh nghịch Alvin, Simon và Theodore. Mặc dù lời nhạc hoàn toàn vô nghĩa với những “Oo-ee, oo-ah-ah, ting-tang, walla-walla, bing-bang” nhưng Witch Doctor lại trở thành một hit vào thời điểm đó, trụ vững ở vị trí quán quân Billboard Top 100, tiền thân của Billboard Hot 100 ngày nay trong 3 tuần và được trẻ em ở rất nhiều nước biết đến. Mùa thu cùng năm, Alvin and the Chipmunks đánh dấu sự xuất hiện chính thức trên thị trường âm nhạc với ca khúc thứ hai có tên The Chipmunk Song (Christmas Don’t Be Late) chễm chệ bốn tuần liên tiếp ở vị trí số 1 trên bảng xếp hạng Billboard Hot 100. Ca khúc này đã mang lại cho Ross ba trong tổng số bốn đề cử Grammy vào năm 1959 cùng hai giải Grammy khác hai năm kế tiếp với ca khúc Alvin’s Harmonica và album Let’s All Sing with The Chipmunks.

Không bó gọn ở những nhân vật trong truyện tranh, những nhóm nhạc kiểu này còn xuất hiện cùng những nhân vật trong các show hoạt hình. Vào năm 1969, khi nhóm nhạc classic rock The Monkees từ chối diễn ca khúc “Sugar Sugar” trong một show truyền hình, người quản lí của họ đã quyết định tự chơi lại bài này và thành lập một nhóm nhạc ảo khác lấy tên The Archies dựa theo tên quyển truyện tranh ăn khách cùng thời. Từ đó, hình thức nhóm nhạc ảo xuất hiện cùng với những show hoạt hình ăn khách đang trở nên rất phổ biến trong thập niên 60 và 70 nhưng hầu hết đều tan rã sau khi show kết thúc. Trong hai thập niên tiếp đó, hình thức giải trí này hầu như không còn được chú ý khi có rất ít nhóm nhạc xuất hiện, tiêu biểu có Silicon Teens đến từ Canada, Josie and the Pussycats từ show truyền hình cùng tên và Dvar đến từ Nga. Tuy nhiên vào đầu năm 1990 có một sự kiện đáng chú ý khi Những Chú Sóc phát hành một CD đánh dấu sự tiếp cận công nghệ tiên tiến trong việc chơi nhạc. Một dấu hiệu cho thấy loại hình nhóm nhạc ảo này sẽ “hồi sinh” trong một thời gian không xa.

Damon Albarn​

Đúng mười năm sau, Gorillaz là cái tên đánh dấu sự trở lại của loại hình này. Được thành lập bởi Damon Albarn (ca sĩ của nhóm Britpop kỳ cựu Blur) và Jamie Hewlett (họa sĩ truyện tranh nổi tiếng với tác phẩm Tank Girl) cùng nhà sản xuất Dan the Automato của nhóm hip-hop Deltron 3030, Gorillaz nhanh chóng hớp hồn công chúng bằng hàng loạt đề cử từ các giải thưởng âm nhạc danh tiếng như BRIT Awards, MTV Video Music Awards, MTV Europe Music Awards… và trên hết là giải thưởng danh giá Grammy. Những thành công đó đã giúp Gorillaz thống trị trong Top 20 của các bảng xếp hạng âm nhạc khắp nơi và được ghi nhận là nhóm nhạc ảo thành công nhất trên thế giới. Tiếp nối thành công của Godzilla, Crazy Frog, Mistula, b.o.o.n et r.o.c.k và Midnight Riders lần lượt là những cái tên được công chúng biết và yêu thích. Nếu như Misutal là nhóm nhạc ảo đầu tiên của Philippines thì b.o.o.n et r.o.c.k là nhóm nhạc ảo theo thể loại nhạc Thiên Chúa đương đại đầu tiên. Một cái tên cũng rất đáng nhắc tới trong thời kì này là Dethklok, mệnh danh là nhóm extreme metal ảo đầu tiên (trước đó có Midnight Riders, nhóm heavy metal ảo xuất hiện cùng game Left 4 Dead 2). Xuất hiện cùng với series hoạt hình ăn khách Metalocalypse của Mỹ, tuy chỉ có hai thành viên Brendon Small (vocals, guitar, bass, keyboard) và Gene Hoglan, trống sĩ cực kì lừng tiếng của death metal nhưng album đầu tay của Dethklok đã leo lên vị trí 21 trong Top 200 của Billboard Magazine. Đây có thể xem như một kết quả hết sức bất ngờ nếu nhận xét dưới góc độ của một fan extreme metal. Thậm chí, Dethklok có thể xem như nhóm nhạc ảo gặt hái thành công chỉ thua đàn anh Gorlliaz tính từ đầu thế kỉ 21 đến nay.

Và sức ảnh hưởng sâu rộng của comic

Không quá bất ngờ khi chính Bono và The Edge của nhóm rock U2 được mời sáng tác vở nhạc kịch Broadway đắt đỏ nhất từ xưa đến nay về nhân vật Spider Man của Marvel Comics , bởi không ít thì nhiều, comic hay truyện tranh đã có một ảnh hưởng nhất định đối với một bộ phạn các sáng tác nhạc đại chúng lẫn không đại chúng. Đặc biệt, từ những ảnh hưởng đó, một số nhạc công/thành viên trong các nhóm nhạc nổi tiếng đã cho ra đời các tác phẩm gắn bó mật thiết với comic.

Dan Swanö, một nhạc sĩ đồng thời là nhà sản xuất nổi tiếng trong giới metal từng có một dự án âm nhạc riêng mang tên Karaboudjan do chính anh trình diễn tất cả các nhạc cụ theo thể loại avant-garde metal. Điểm đặc biệt ở dự án này là EP mang tên Sbrodj được phát hành vào năm 2001 với ba khúc có tiêu đề lần lượt: Plane 714 to Sydney, The Black Island và The Mysterious Star gắn liền với những cuộc phiêu lưu kì thú của một nhân vật truyện tranh nổi tiếng đến từ Bỉ Tintin.

Devin Townsend, một tên tuổi lớn khác trong làng metal từng cho ra mắt một concept album vào năm 2007 có tên Ziltoid the Omniscient. Album kể về chuyến du hành Trái Đất của Ziltoid, một nhân vật truyện tranh đến từ hành tinh Ziltoidia 9 nhằm tìm kiếm “tách cà phê ngon nhất”. Devin đã tiết lộ album này có cốt truyện tương tự với album Cooked on Phonics mà anh từng thực hiện vào năm 1996 trong dự án âm nhạc mang tên Punky Brüster (punk/heavy metal). Có một điểm khá lí thú khi bìa album Cooked on Phonics có sự xuất hiện của ba chú sóc Alvin, Simon và Theodore.

Ziltoid the Omniscient - một trong những album xuất sắc của thể loại progressive vào năm 2007​

Nhẹ đô hơn, ca sĩ Gerard Way của nhóm rock My Chemical Romance từng qua Việt Nam biểu diễn cũng là một cây sáng tác truyện tranh. Hai series The Umbrella Academy và The Apocalypse Suite là hai trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất của anh. Hiện anh cùng những cộng sự đang thực hiện những bước cuối cùng cho tác phẩm từng được công bố tại hội chợ Comic Con 2009 có tên The True Lives of the Fabulous Killjoys. Mới gần đây, tay guitar râu dài Scott Ian của Anthrax đã nhận lời sáng tác một series truyện tranh đặc biệt mang tên Lobo: Highway to Hell cho DC Comics, một trong những công ty lớn nhất và phổ biến nhất hoạt động trong thị trường truyện tranh của Mỹ. Đây chính là đối thủ cạnh tranh lâu năm của Marvel Comics khi họ cùng nhau chiếm hơn 80% thị trường truyện tranh Mỹ vào năm 2008. Highway to Hell dễ thấy cũng chính là ám chỉ album kinh điển năm 1979 của ban nhạc Úc AC/DC.

Scott Ian và Lobo: Highway to Hell​

Dẫu vẫn có không ít lí giải nào về mối quan hệ đầy “ngộ nghĩnh” giữa comic và âm nhạc nhưng cũng có thể tạm thấy được một điều: trong lĩnh vực nghệ thuật, một loại hình không ít thì nhiều đều chịu ảnh hưởng từ một loại hình khác và những ảnh hưởng này đã tạo ra tác động tương hỗ trong quá trình phát triển của nghệ thuật nói chung và sự phát triển của từng loại hình nói riêng. Trong thời đại của Internet và nhất là mạng xã hội, những thứ lạ lẫm có chăng là những gì nhỏ lẻ, chưa theo kịp và còn sót lại của một nền văn hóa, còn lại đều đan quyện, hòa lẫn vào nhau cùng phát triển.

Logan​