Từ năm 2005 tới nay, khoảng trống cà-phê trên địa bàn tỉnh Đác Lắc tăng thêm khoảng 12.600 ha, bình quân mỗi năm nâng cao hơn 2.100 ha. không gian liên tục nâng cao nhưng sản lượng lại thất thường. 1 trong một vàiNguyên nhân quan trọng xây dựng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cà-phê đấy là tình trạng cung cấp manh mún, nhỏ lẻ. Đác Lắc hiện có hơn 180 nghìn ha cà-phê nhưng hơn 85% không gian là của người dân tự trồng và quản lý. với thể kể, sự tăng nhanh khoảng trốngkhông theo quy hoạch, sản xuất cà-phê theo kinh nghiệm, tự phát, khai phá đất tùy tiện của các năm trước đây đã dẫn tớivàikhông gian cà-phê được trồng trong điều kiện đất đai khôngưng ý, thiếu nguồn nước tưới, ảnh hưởng tới môi trường. Đây là 1 trong nhữngNguyên do ảnh hưởng đến sự bền vững của cà-phê... Cũng chính nguyên nhân làlớn mạnh nhỏ lẻ yêu cầu việc chuyển giao tiến bộ kỹ thuật - khoa học máy xay cà phê mini tớisở hữu người trực tiếp cung cấpcực kỳcạnh tranh bởi không thể mang đủ kinh phí lẫn con người để trực tiếp thực hiện công tác này tới từng hộ dân. tự nhiênvớimột vài kiến thức chế tạothiết yếu, người nông dân chỉ dựa vào kinh nghiệm, sử dụng phân bón, nước, thuốc bảo vệ thực vật bất logic gây mất cân bằng sinh thái, gia nâng caotầm giácung ứng nhưng kém hiệu quả. 1 nghịch lý đáng quan tâm là đông đảothể tích cà-phê được người nông dân trồng bằng hạt nhưng ko được chọn lựa kỹ cho bắt buộc vườn cây tăng trưởng kém, tỷ lệ cây khôngcó quả và nhiễm bệnh cao, kích cỡ hạt nhỏ, ko đồng đều. khôngcác thế, người dân vẫn tự chế biến hàng trăm nghìn tấn cà-phê theo bí quyết phơi quả khô, xát dập trên sân xi-măng, trên bạt hoặc sân đất; trong ấy, phương pháp chế biến xát dập quả tươi và phơi trên sân đất đã xây dựng ảnh hưởng xấu tớiđảm bảo sản phẩm cà-phê. Liên kết bốn nhà, tạo đà vững mạnh Theo ông Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược lớn mạnh nông nghiệp, nông thôn cho rằng: “Không thể vững mạnhmột nền phân phốigiỏi, quy mô to, với khối lượng hàng hóa tập trung, ưa thíchmangvài tiêu chuẩn trên thế giới bằng mẹosản xuất nhỏ lẻ, mỗi người một kiểu và mạnh ai nấy thiết kế. bởi vậy, buộc phảiyêu cầu tổ chức lại ngành hàng cà-phê, đi từ vài nhóm nông dân đến hợp tác xã, thành lậpcác hiệp hội gắn bó nông dân với người cung cấp, chế biến và nhà quản lý...”. Hướng dẫn nông dân về mặt kỹ thuật, thay đổi tập quán canh tác mà còn mang sự gắn bó, chia sẻ giữa cộng đồng và công ty là chủ trương mà cà-phê Đác Lắc hướng đến. Bộc bạch về vấn đề này, ông Nguyễn Đắc Diệu (thôn Tân Thành, xã Ea Toh, huyện Krông Năng) nói: “Với ba héc-ta, hằng năm thu về hơn 10 tấn cà-phê nhân, điều tôi lo lắng nhất vẫn là sự bất ổn của thị trường tiêu thụ. Năm cà-phê được mùa thì mất giá và ngược lại, như thế sẽ tạo cho người nông dân một tâm lý không yên tâm để phân phối. Nhà nước buộc phải là cái cầu nối sắp nhất, có tính lâu dài giữa người cung cấp và thị trường tiêu thụ”. Ông A Ma Vôn (Buôn Krông B, xã Ea Tu, TP Buôn Ma Thuột) cho rằng: “Hiện nay, vài nông dân trồng cà-phê ở một số xã Ea Tu, Hòa Đông, Cư Êbur đã được tham gia vào liên minh phân phối cà-phê của Dự án cạnh tranh nông nghiệp. Tôi thấy họ đã dần thay đổi được tập quán cung cấp lạc hậu trước kia. những hộ đã tiến hành cải tạo vườn cây, bón phân thông minh, cho phải hiệu quả rõ ràng nhất mà mô hình liên kết chế tạomang đến. vì vậy, để nâng caouy tín cà-phê xuất ca đánh sữa inox khẩu, theo tôi, trước hết phải mở rộng những mô hình liên kết hộ nông dân và liên kết giữa nông dân códoanh nghiệp, nhằm giúp người trồng cà-phê được hỗ trợ về vốn, khoa học và đầu ra cho sản phẩm. doanh nghiệp Liên doanh Chế biến và Xuất khẩu Cà-phê Man - Buôn Ma Thuột (Dak Man) là 1 trong vàicông ty (DN) đi đầu trong phát triểnsản xuất cà-phê bền vững tại tỉnh Đác Lắc. Năm 2007, Dak Man được tổ chức 4C sau đó là Liên minh rừng mưa (RFA), Thương mại công bằng và UTZ Certified cấp chứng nhận. ngày nay, doanh nghiệp này đã thành lập1 liên minh chế tạo cà-phê bền vững ở xã Ea Tu (TP Buôn Ma Thuột), hai tổ liên kết, 10 tổ hợp tác (năm nhóm nông hộ có 29 câu lạc bộ), lôi kéo khoảng 2.500 nông hộ tham gia, vớithể tích hơn 3.700 ha, năng suất khoảng 10.000 tấn/năm, được triển khai tại địa bàn TP Buôn Ma Thuột, huyện Chư M’gar và Krông Pách. Ông Phạm Ngọc Bằng, Tổng Giám đốc Dak Man khẳng định: “Tham gia sản xuất cà-phê bền vững với chứng nhận, kiểm tra là hướng đi với lợi cho cả DN và nông dân, bởi kiểm tra không chỉ đáp ứng đề nghị của người dùng mà chất lượng thương mại của DN còn được nâng cao, nhờ đó mà việc kêu gọi đầu tư, tài trợ thuận lợi hơn. Trong thời gian qua, Dak Man đã được rộng rãi tổ chức quốc tế như Ngân hàng lớn mạnh châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB) thông qua Dự án khó khăn nông nghiệp Đác Lắc... tài trợ vốn giúp nông dân sản xuất cà-phê theo hướng bền vững”. Anh Y Suyn Êban (buôn Dhă Prông, xã Cư Êbur, TP Buôn Ma Thuột tham gia Liên minh sản xuất cà-phê bền vững của doanh nghiệp TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 cũng bộc bạch: “Lâu nay, đồng bào làm cà-phê theo kinh nghiệm là chính. đặc biệt, trong chăm sóc, cứ tận dụng mang gì bón nấy, mang tiền đa dạng thì bón phân, tưới nước nhiều, khôngsở hữu thì ít hơn. bí quyếtxây dựng này cho năng suất, chất lượngko cao, cây lại hay bị bệnh. Từ khi được cán bộ hướng dẫn, giải thích, bà con mới biết sân phơi có ảnh hưởng vô cùnglớnđếnđảm bảobắt buộc đã đầu tư xây dựng sân phơi đúng tiêu chuẩn”. Còn chị H’Wơt Ênuôl, buôn Dhă Prông, xã Cư Êbur (TP Buôn Ma Thuột) cho biết: “Gần hai năm nay, gia đình tôi và những hộ khác trong buôn tham gia Liên minh phân phối cà-phê bền vững của doanh nghiệp TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 và kết quả đạt được rất đáng phấn khởi. khi tham gia mô hình vững mạnh cà-phê bền vững, nông dân chúng tôi được thiết kế quen mang phương thức phân phối cà-phê nhiều năm kinh nghiệm hơn, sạch hơn, hiệu quả hơn, được hướng dẫn nhữngkỹ thuật như tỉa cành, bẻ bình lắc shaker chồi, đào bồn... sao cho cây tăng trưởngtốt, cho năng suất cao”. Từ những thực tế trên, Đác Lắc phảisở hữu chính sách cụ thể nhằm khuyến khích, hỗ trợ người nông dân, đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích vài hộ chế tạo cải thiện uy tínnhững vườn cà-phê theo hướng thâm canh, chế tạo cà-phê bền vững, cà-phê với chứng nhận 4C, UTZ, RFA...; tăng cường đầu tư cho công tác chế biến cà-phê, tránh tối đa việc thu hái quả xanh, áp dụng các biện pháp thực hành nông nghiệp tốt (GAP), quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trong cung cấp cà-phê, áp dụng khoa học chế biến tiên tiến (GMP) để tạo ra sản phẩm cà-phê cóuy tín cao đủ sức khó khăn trên thị trường thế giới.
